Blog

Spróbuję przedstawić przełyk nie tylko jako rurę do transportowania pokarmów. Jego topografia i fizjologia może być źródłem wielu komplikacji w przypadku dysfunkcji tej części układu pokarmowego, których objawy mogą całkowicie niespodziewane i zlokalizowane w różnych częściach ciała. Może być również powodem wystąpienia poważnych patologii. Artykuł jest podzielony  na 2 części. W części 1 znajdą się szczegółowe informacje o embriologii, budowie anatomicznej i topografii, budowie histologicznej i funkcji. Osoby, którym nie jest znana terminologia anatomiczna mogą przejść do części 2, w której opisane zostały wspomniane konsekwencje dysfunkcji tego odcinka przewodu pokarmowego oraz dzwonki alarmowe i patologie.

Spis treści

CZĘŚC 1

1. Embriologia
2. Budowa i topografia
3. Budowa histologiczna
4. Funkcja
5. Przewężenia przełyku
6. Rozwór przełykowy aorty
7. Wpust żołądka
8. Unaczynienie
9. Unerwienie

CZĘŚĆ 2

1. Dzwonki alarmowe
2. Znaczenie kliniczne regionu
3. Patologie przełyku
4. Przepuklina rozworu przełykowego
5. Emocje/psychika

 

CZĘŚĆ 1

1. Embriologia

Embriologicznie przełyk (oesophagus) powstaje w ok. 4 tygodniu życia płodowego z jelita przedniego. Początkowo ma wspólną drogę z układem oddechowym (uchyłek oddechowy). Wkrótce później zostaje oddzielony za pomocą przegrody przełykowo-tchawiczej. Początkowo przełyk jest bardzo krótki, ale rośnie wraz ze stępowaniem serca i płuc do klatki piersiowej.

2. Budowa i topografia

Przełyk stanowi mięśniowo-błoniastą rurę o podłużnym przebiegu, długości ok. 23-27cm i średnicy ok. 2cm, która łączy gardło z żołądkiem. Długość przełyku jest bardzo zmienna – zależna od aktualnej funkcji, pozycji itp. Rozpoczyna się w okolicy VI kręgu szyjnego (C6) i kończy mniej więcej na wysokości XI kręgu piersiowego (T11). Początek przełyku stanowią tak zwane usta przełyku, czyli miejsce przejścia gardła w przełyk, znajdujące się za chrząstką tarczowatą (cartilago cricoidea), a koniec stanowi wpust żołądka (cardia). Poprzez struktury gardła przełyk zamocowany jest powięzią gardłowo-podstawną do okolicy więzozrostu klinowo-podstawnego (symphysis spheno-basilaris, SSB).

Przełyk można podzielić na kilka części:

– część szyjna (pars cervicalis) – rozpoczyna się na wysokości VI kręgu szyjnego i kończy w okolicy I-IV kręgu piersiowego (T1-T4). Charakterystyczne dla tej części jest mocne przyleganie do kręgosłupa – krezka przełyku zlokalizowana w jego tylnej części za pomocą tkanki łącznej przytwierdza przełyk do powięzi przedkręgowej kręgosłupa (fascia prevertebralis). Z przodu pasma włókien mięśniowych łączą przełyk z krtanią i chrząstką tarczowatą – od góry zamocowanie stanowi część pierścieniowato-gardłowa zwieracza dolnego gardła (musculus constricror pharyngis interior, pars cricopharyngea). W tej części przełyk jest zlokalizowany nieco z lewej strony kręgosłupa, wystając nieco spod krtani;

– część piersiowa (pars thoracica) – najdłuższa część przełyku o długości ok. 16-18cm. Leży w śródpiersiu tylnym. Rozpoczyna się w okolicy T1-T4 i podąża do rozworu przełykowego przepony (hiatus oesophageus). W tej części przełyk coraz bardziej oddala się od kręgosłupa – jego miejsce na kręgosłupie zajmuje aorta piersiowa (aorta thoracica). Ma to miejsce na wysokości T7-T8. Przełyk w części piersiowej przesunięty jest do prawej strony z powodu sąsiedztwa narządowego z osierdziem lewym przedsionkiem serca i lewym oskrzelem głównym. Przed przejściem przez przeponę przełyk tworzy zgrubienie, w którym może się zatrzymywać treść pokarmowa – uchyłek nadprzeponowy;

– część brzuszna (pars abdominalis) – długości ok. 2-3cm, z wyjątkiem niewielkiego fragmentu z tyłu jest położona wewnątrzotrzewnowo. Rozpoczyna się rozworem przełykowym przepony i kończy wpustem żołądka. część brzuszna przełyku z przodu sąsiaduje z płatem ogoniastym i lewym płatem wątroby (lobus caudatus, lobus sinister hepatis), a z tyłu bezpośrednio z lewą odnogą przepony (crus sinister diaphragmae).

3. Budowa histologiczna

– błona zewnętrzna (tunica externa)– luźna tkanka mocuje przełyk bez wyraźnej granicy do sąsiadujących narządów i błon – otrzewnej, opłucnej, powięzi przedkręgowej, osierdzia;

– błona mięśniowa (tunica muscularis) – zbudowana z mięśni poprzecznie prążkowanych w części górnej i mięśni gładkich w części dolnej. Włókna mięśniowe mają przebieg podłużny (na zewnątrz) i okrężny (wewnątrz), i bez wyraźnej granicy przechodzą w mięśniówkę gardła i żołądka. Włókna mięśniowe poza tym łączą przełyk z sąsiadującymi narządami oskrzelami, opłucną. Ma to znaczenie kliniczne na przykład w przypadku chorób układu oddechowego  (odma) – układ oddechowy może wtedy powodować nadmierną ruchomość przełyku w kierunkach bocznych, co generuje przeciążenia. Perystaltyka błony mięśniowej transportuje pokarm;

– warstwa podśluzowa, utkanie podśluzowe (tunica/tela submucosa) – bogato unaczyniona, zawiera w swojej budowie gruczoły przełykowe (glandulae esophagae) o cewkowo-pęcherzykowej charakterystyce. Zadaniem wydzielanego śluzu jest zwilżenie powierzchni wewnętrznej i umożliwienie transportu pokarmu;

– warstwa śluzowa (tunica mucosa) – pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Warstwa ta zbudowana jest z dwóch blaszek – blaszki właściwej (lamina propria mucosae), którą tworzy luźna tkanka łączna, oraz blaszki mięśniowej, (lamina muscularis mucosae). Ta warstwa ma bardzo ciekawą właściwość, o której wspomnę później.

4. Funkcja

Przełyk transportuje pokarm w kierunku żołądka, nie zachodzi w nim trawienie ani wchłanianie substancji. Zwieracze zapobiegają połykaniu powietrza i cofaniu się treści pokarmowej z żołądka.

5. Przewężenia przełyku

Na swoim przebiegu przełyk ma kilka newralgicznych przewężeń:

– górne – zlokalizowane jest w części szyjnej na wysokości chrząstki tarczowatej. Jest to zwieracz czynnościowy wytworzony przez mięśnie zwieracza dolnego gardła części pierścieniowato-gardłowej. Prawidłowe funkcjonowanie tego zwieracza zapobiega dostawaniu się powietrza do układu oddechowego. Średnica zmniejsza się w tym miejscu do ok. 14mm – należy zachować ostrożność podczas gastroskopii. Ponad to, w tym miejscu może dojść do uwypuklenia się błon przełyku – powstania uchyłku.

– środkowe – zlokalizowane w części piersiowej przełyku. Nie jest to zwieracz czynnościowy, zwężenie przełyku w tym miejscu wynika z sąsiedztwa narządowego – osierdzia, aorty, lewego przedsionka i oskrzela głównego lewego. Klinicznie znaczenie tej okolicy kieruje uwagę na obecność węzłów chłonnych – w stanach patologii węzły chłonne oskrzelowe mogą powodować perforację przełyku do oskrzela. W tym miejscu również może się uwypuklić błona przełyku;

– dolne – zlokalizowane ok. 2cm powyżej przepony. Jest to zwieracz czynnościowy, zbudowany z warstwy podłużnej i okrężnej mięśniówki. Wzmocniony jest przez splot żylny.

Miejsca przewężeń przełyku są bardzo wrażliwe na działanie substancji żrących – w miejscach tych najczęściej powstają nowotwory.

6. Rozwór przełykowy, błona przeponowo-przełykowa

Utworzony jest z włókiem tkanki łącznej, przypominającej w przekroju poprzecznym stożek. Są to tak zwane włókna Treitza-Laimera – utworzone są przez zespolenie włókien powięzi górnej i dolnej przepony. Wierzchołki stożka dodatkowo są stabilizowane  z boku przez mięśnie Rougeta i Juvary.

Rozwór przełykowy przepony (hiatus esophageus) jest bardzo ważnym klinicznie miejscem z kilku powodów:

– połączenie to jest zlokalizowane na połączeniu jam ciała, między którymi panuje duża różnica ciśnień – jamą klatki piersiowej (-5mm H2O) i jaką brzuszną (+5 do +10mm H2O). Prawidłowy rozkład ciśnienia pomiędzy tymi jamami warunkuje prawidłowe funkcjonowanie rozworu i zapobiega wpukleniu się żołądka do jamy klatki piersiowej;

– w tym miejscu może powstawać przepuklina rozworu przełykowego (hernia) – o tym wspomnę dalej;

– fizjologicznie podczas pełnego wdechu rozwór jest całkowicie zamknięty – zapobiega to cofaniu się treści pokarmowej do przełyku

– przy porażeniu przepony zamykanie rozworu nie jest możliwe. W przypadku częściowego porażenia zamykanie jest możliwe;

– rozwór przełykowy jest miejscem przejścia przez przeponę również nerwów błędnych – zaburzenie funkcjonowania rozworu wpływa na nerwy błędne;

– głęboki wdech zamyka połączenie – mechanizm powstrzymujący wymioty,

– w tym miejscu może powstać uchyłek przełyku, czyli uwypuklenie.

Więcej na ten temat na końcu artykułu.

7. Wpust żołądka

Okolica wpustu (cardia) i części brzusznej przełyku jest również bardzo charakterystyczna. Nie ma zwieracza mięśniowego, a mimo tego połączenie jest w spoczynku zamknięte. Ciekawostką jest zaopatrzenie autonomiczne tego regionu – wpust otwiera się pod wpływem słabych bodźców, ale silne drażnienie tego miejsca (np. substancjami żrącymi, skrajnie gorącym lub zimnym napojem) powoduje zaburzenie tej odruchowej funkcji – upośledzenie lub zablokowanie. Część ta jest również połączona z lewą odnogą przepony i pozostaje pod bezpośrednim wpływem mechaniki oddychania. Ważny jest również fakt bliskiego sąsiedztwa ze splotem słonecznych (plexus solaris) – unerwienie trzewi i jedno z najważniejszych miejsc pamięci emocjonalnej człowieka.

8. Unaczynienie

Układ tętniczy i żylny zaopatrujący przełyk ma bardzo specyficzną budowę i funkcję.

Tętnice

Tętnice zaopatrujące przełyk są rozmieszczone różnie w różnych jego częściach:

– część szyjna zaopatrywana jest przez gałęzie przełykowe tętnicy tarczowej dolnej (arteria thyroidea inferior), która jest gałęzią pnia tarczowo-szyjnego (truncus thyrocervicalis). Pień ten jest gałęzią tętnicy podobojczykowej (art. subclavia). Czasem w zaopatrzeniu tętniczym części szyjnej udział bierze tętnica szyjna wspólna (art. cervicalis superior);

– część piersiowa – zaopatrywana jest z gałęzi przełykowych i oskrzelowych pochodzących bezpośrednio z aorty piersiowej;

– część brzuszna – zaopatrywana jest przez gałęzie przełykowe pochodzące od tętnicy żołądkowej lewej (art. gastrica sinistra) pochodzącej od pnia trzewnego (truncus coeliacus) i tętnicy przeponowej dolnej lewej (art. phrenica interior sinistra).

Żyły

Układ żylny zlokalizowany jest w części podśluzowej tworząc splot żylny przełykowy. Jest również bardzo specyficzny i ma bardzo ciekawą funkcję wynikającą z jego anatomii:

– część szyjna – krew jest drenowana do żyły tarczowej dolnej (vena thyroidea inferior) i żyły ramienno-głowowej (v. brachiocephalica), które uchodzą do żyły głównej górnej (v. cava superior);

– część piersiowa – krew jest drenowana do żyły nieparzystej (v. azygos) i nieparzystej krótkiej (v. hemiazygos) i dalej do żyły głównej górnej;

– część brzuszna – krew jest stąd drenowana do żyły nieparzystej i nieparzystej krótkiej, ale również w żyłami przełykowymi w kierunku żyły żołądkowej lewej (v. gastrica sinistra) i dalej w kierunku żyły wrotnej wątroby (v. portae hepatis). W tej części układ żylny tworzy anastomozy pomiędzy układem żyły wrotnej i żyłą główną górną – w przypadku wystąpienia nadciśnienia wrotnego (np. niewydolność wątroby) może dojść do powstania żylaków przełyku – ryzyko krwawienia z przełyku.

Drogi limfatyczne

– część szyjna – chłonka jest drenowana do węzłów chłonnych przyprzełykowych (nodi lymphatici juxtaoesophagales), które drenują dalej do węzłów chłonnych szyjnych głębokich (nll. cervicales profunda), pnia szyjnego (truncus jugularis) i kątów żylnych (angulus venosus);

– część piersiowa – w górnej części drenują w kierunku doczaszkowym do węzłów chłonnych przyprzełykowych, dalej do pnia oskrzelowo-śródpiersiowego (truncus bronchomediastinalis), dalej do kątów żylnych. W części dolnej limfa spływa w kierunku doogonowym do węzłów chłonnych przyprzełykowych, do węzłów chłonnych trzewnych (nll. coeliaci), zbiornika mleczu (cisterna chyli) i przewodu piersiowego (ductus thoracicus) i lewego kąta żylnego.

9. Unerwienie

Przełyk ma złożone unerwienie ruchowe – mięśnie poprzecznie prążkowane w części górnej zaopatrywane są przez nerwy krtaniowe wsteczne (nervus laryngeus recurens) – gałęzie ruchowe nerwu błędnego. Mięśniówka gładka zaopatrywana jest przez gałęzie przełykowe nerwu błędnego, oraz współczulne przez zwój gwiaździsty (ganglion stellatum) i zwoje współczulne górnego odcinka piersiowego T1-T5.

Unerwienie czuciowe pochodzi z segmentów T1-T5, dlatego w przypadku poważnej patologii przełyku dolegliwości mogą być zlokalizowane na przedniej stronie klatki piersiowej.

CZĘŚĆ 2

1. Znaczenie kliniczne tego regionu

– bardzo bliskie sąsiedztwo z kręgosłupem warunkuje wzajemne prawidłowe funkcjonowanie, elastyczność przełyku i kręgosłupa musi istnieć w obu tych elementach;

– zaburzenia unerwienia przełyku może powodować dysfunkcje kompleksu OAA (occiput-atlas-axis) poprzez spowodowanie dysfunkcji nerwów błędnych,

– dysfunkcje przełyku mogą spowodować dysfunkcje żeber, przejścia szyjno-piersiowego – region unerwienia współczulnego;

– drażnienie nerwu krtaniowego wstecznego powoduje kaszel – nerw krtaniowy wsteczny przechodzi w bardzo ciasnym miejscu – w okolicy środkowego przewężenia przełyku pomiędzy łukiem aorty i lewym oskrzelem głównym,

– dysfunkcja przełyku może mieć wpływ na oddychanie – poprzez zaburzenie funkcji okolicy rozworu przełykowego przepony, bezpośrednie połączenie części brzusznej z lewą odnogą przepony i sąsiedztwo z lewym płucem;

– problemy z przełykiem mogą spowodować podrażnienie zwoju gwiaździstego –  bierze udział w unerwieniu serca, powodując konsekwencje kardiologiczne, ale również bierze udział w unerwieniu współczulnym błony śluzowej, powodując chroniczny katar, oraz oka – powodując wysychanie gałki ocznej;

– połączenia włóknami mięśniowymi z osierdziem, tchawicą i oskrzelami i opłucną wzajemnie warunkują prawidłowe funkcjonowanie – operacje w tym rejonie lub patologie (np. odma) powodują powstawanie bocznych naprężeń przełyku;

– zaburzenie pracy tarczycy może spowodować zastój płynów w części szyjnej przełyku;

– w miejscach przewężeń przełyku może dojść do powstania procesu nowotworowego – miejsca wrażliwe na działanie substancji żrących;

– wzrost ciśnienia w żyle wrotnej może doprowadzić do powstania żylaków przełyku;

– sąsiedztwo narządowe z osierdziem, lewym przedsionkiem i aortą stwarza możliwość wystąpienia zaburzeń kardiologicznych sięgających dalej niż rejon środkowego przewężenia przełyku;

– pomiędzy aortą piersiową i przełykiem w części piersiowej przebiega przewód piersiowy – odpływ limfy z obszaru poniżej przepony – prawidłowa funkcja regionu może wpłynąć na drenaż limfatyczny z obszaru poniżej przepony;

– istotne jest również sąsiedztwo z żyłą nieparzystą i nieparzystą krótką – mają bardzo duże znaczenie w drenażu żylnym śródpiersia i kręgosłupa;

– wszelkie operacje w okolicy wpływają na przełyk – położenie wewnątrzotrzewnowe okolicy części brzusznej – na przykład operacja tarczycy, tracheotomia, torakotomia, histerektomia, operacje odcinka szyjnego i jamy brzusznej;

– uszkodzenia podstawy czaszki mogą mieć wpływ na przełyk – zamocowanie przez powięź gardłowo-podstawną, dysfunkcja otworu szyjnego (foramen jugulare);

– dysfunkcja przełyku może być powodem bólu głowy – poprzez nerwy błędne, połączenie z więzozrostem klinowo-podstawnym;

– dysfunkcja przełyku może być powodem artrozy stawu ramiennego lewego – podrażnienie nerwu przeponowego, który unerwia otrzewną w rejonie części brzusznej. Nerw przeponowy pochodzi z segmentów odcinka szyjnego C3-C5, czy rejon unerwienia stawy ramiennego;

– blaszka mięśniowa błony śluzowej pełni funkcję ochronną podczas połknięcia ostrego przedmiotu – podczas kontaktu ostrego przedmiotu ze ścianą przełyku dochodzi do jej odruchowego rozluźnienia i cofnięcia. Jeśli i tak dojdzie do przebicia ściany przełyku, sąsiednie włókna napinają się, stabilizując ostry przedmiot. Kolejne kęsy pokarmu obracają przedmiot ostrzem do góry tak, że obraca się tępym końcem w dół. Dzięki temu małe przedmioty mogą poruszać się dalej nie powodując dalszych uszkodzeń;

– zwiększenie napięcia mięśniówki przełyku powoduje jego skrócenie – może dojść do kompensacji ze strony kręgosłupa – zmniejszenie lordozy szyjnej i zwiększenie kifozy piersiowej. Powstaje ryzyko wciągnięcia żołądka w stronę klatki piersiowej (przepuklina rozworu przełykowego, zespół Roemhelda);

– zwiotczenie tkanki łącznej (np. u starszych osób) powoduje ciągłe pociąganie doogonowe przełyku;

– w miejscach przewężeń przełyku może dojść do uwypuklenia się błon – powstają uchyłki,

– nerwy błędne tworzą wokół przełyku gęstą sieć nerwową – pień błędny lewy i prawy (truncus vagalis deuter, sinister) – dysfunkcja przełyku może mieć wpływ na regulację całego organizmu oraz mieć związek z depresjami – zgodnie z teorią poliwagalną Stephena Porguesa. W skrócie objaśnię: według teorii poliwagalnej istnieje nerw błędny prawy i lewy. Aktywność nerwu błędnego lewego sprzyja regeneracji, budowaniu relacji społecznych, natomiast aktywność nerwu błędnego prawego powoduje reakcję wycofania, zamierania, wycofania, charakterystyczne w depresji. Odpowiednia elastyczność przełyku stymuluje nerw błędny lewy.

2. Dzwonki alarmowe w wywiadzie

Podobnie jak w przypadku innych narządów istnieje niemała grupa dzwonków alarmowych i w przypadku jakiegokolwiek podejrzenia, należy spytać o nie pacjenta. W tej grupie należy wymienić:

– uczucie palenia, pieczenia w klatce piersiowej, zgaga, nasilające się podczas pochylenia, zgięcia tułowia – możliwość występowania przepukliny rozworu przełykowego,

– odbijanie, nudności,

– wymioty – czerwona flaga!!!,

– bóle zamostkowe, bóle nadbrzusza, bóle okolicy wyrostka mieczykowatego – podejrzenie dysfunkcji rozworu przełykowego przepony,

– kwaśne uczucie podczas oddechu – podejrzenie rozworu przełykowego przepony. Zasysanie podczas wydechu kwaśnych oparów z żołądka drażni błonę śluzową górnych dróg oddechowych, powodując chroniczny kaszel;

– uogólnione bóle brzucha, niezależne od pory dnia i nocy, od pozycji i poruszania się – proces zapalny, nowotworowy,

– ból podczas połykania, szczególnie twardych pokarmów – podejrzenie żylaków przełyku,

– ból podczas pogłębionego wydechu,

– ból gardła – podejrzenie przepukliny rozworu, żylaków przełyku, problemów z tarczycą

– chrypka, kaszel – drażnienie nerwu krtaniowego wstecznego,

– chroniczny katar – podrażnienie zwoju gwiaździstego, podejrzenie przepukliny rozworu przeponowego;

– bóle głowy zmniejszające się po wymiotach – czerwona flaga!!!;

– krwawienie z przełyku – możliwość występowania żylaków przełyku, guzów, proces nowotworowy, uszkodzenie mechaniczne;

– zwiększenie produkcji śliny – ślina zobojętnia kwaśny odczyn w żołądku i przełyku;

– spazm okolicy rozworu przełykowego – uniemożliwienie rozluźnienia połączenia, w konsekwencji połączenie się skraca, dochodzi do wazodylatacji i stazy płynów w tym rejonie.

3. Patologie przełyku

Występowanie tych objawów może świadczyć o występowaniu patofizjologii lub patologii i należy je skonsultować z lekarzem:

– achalazja przełyku – kurcz wpustu, tkanka mięśniowa traci możliwość rozkurczenia się. Jak wspomniałem wcześniej, może powstać na przykład z powodu połknięcia żrącej substancji, skrajnie zimnej lub gorącego napoju;

– uchyłki przełyku – w tych miejscach może dojść do gromadzenia się treści pokarmowej i powstania stanu zapalnego oraz zmniejszenia przestrzeni oddechowej (uchyłek Zenkera);

– rak przełyku – wyniszczenie, zmniejszona witalność, utrata wagi, ból podczas przełykania, powiększenie węzłów chłonnych;

– zespół Cruveilhier-Baumgartena – żylaki przełyku – opisane wcześniej, związane z nadciśnieniem wrotnym w wyniku problemów z wątrobą, alkoholizmem, przejadaniem się, może pojawiać się w ciąży, w podeszłym wieku;

– refleksowe zapalenie przełyku – powstałe w wyniku podrażnienia kwaśną treścią pokarmową wyrzucaną z żołądka;

– zespół Mallory-Weissa – podłużne pęknięcie błony śluzowej żołądka w okolicy wpustu, zwykle związane z wymiotami, zabiegiem operacyjnym w tej okolicy, alkoholizmen, przepukliną rozworu przełykowego, zwiększonym ciśnieniem poniżej przepony (parcie, kaszel, poród itp.);

– perforacja przełyku – zwykle po parciu, kaszlu, charakteryzuje się silnym bólem, obecnością powietrza w śródpiersiu i rozedmą, obecnością krwi w klatce piersiowej, występowaniem fusowatych wymiotów;

– ropień podprzeponowy – połączony z objawami ogólnymi, gorączką, bólem klatki piersiowej;

– przepuklina rozworu przełykowego – no i tutaj to jest dość obszerny temat, wisienka na torcie…

4. Przepuklina rozworu przełykowego

Zjawisko wpuklenia części brzusznej przełyku do jamy klatki piersiowej (sliding hiatus hernia) lub części żołądka (unfolding hiatus hernia) przez rozwór przełykowy przepony. Pierwszy typ jest częściej spotykany. Przepuklina częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, szczególnie po 50 r. ż. W 70-90% przypadków jest bezobjawowa.

Przyczyny

– skrócenie, spazm przełyku;

– zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej – otyłość, ciąża, parcie;

– zwiotczenie tkanki łącznej – osoby starsze, zmiany hormonalne w ciąży, menopauza;

– nieprawidłowy rozkład ciśnień pomiędzy jamą klatki piersiowej i jamą brzuszną;

– zaburzenie funkcji błony przeponowo-przełykowej w wyniku operacji, procesów zapalnych w jamie brzusznej;

– zaburzenie funkcji przepony, spazm – upośledzenie funkcjonowania zwieraczy czynnościowych i rzekomych;

– nadmierna kifoza piersiowa;

– depresja – napięcie pni błędnych, szczególnie tylnego;

– zażywanie leków – doustna an koncepcja, antydepresanty, leki uspokajające, leki nasenne, kwas acetylosalicylowy;

– niewłaściwa dieta – nadmiar cukrów, cytrusy, siarczyny, wino, papierosy, nadmiar kawy;

– zaburzenie zaopatrzenia nerwowego – dysfunkcje OAA, kręgosłupa, żeber, splotów autonomicznych;

– nieprawidłowe opróżnianie przełyku – zwłóknienia rozworu, zaburzenia funkcji tkanki łącznej;

– patologie innych narządów – np. wątroby – układ żylny tego regionu drenuje do żyły wrotnej wątroby, rozedmowe zapalenie oskrzeli z niskim ustawieniem przepony;

– typ pykniczny budowy ciała;

– uszkodzenie mechaniczne – uderzenie w brzuch;

– przewlekły przeprost w piersiowym odcinku kręgosłupa;

– dolegliwości występujące u noworodków, zanim dojdzie do pełnego wykształcenia wpustu w 6-8 tygodniu życia;

– dyskomfort opisany wyżej może pojawiać się podczas pracy z podniesionymi rękami;

– alergie pokarmowe;

– infekcje – zakażenie wirusem opryszczki, grzybami;

– inne choroby – Alzheimer, Parkinson, astma, twardzina układowa, powiększenie tarczycy (wole), tyreotoksykoza (nadczynność tarczycy, choroba Gravesa-Basedova) niski poziom jodu w organizmie, choroba Hashimoto, niewydolność krążeniowa, choroba wieńcowa.

Objawami mogącymi wskazywać na przepuklinę rozworu przełykowego mogą być:

– bóle lub ucisk zamostkowy;

– zgaga, pieczenie, palenie za mostkiem, odbijanie;

– zaleganie powietrza w żołądku;

– bóle gardła;

– dyskomfort podczas przełykania (dysfagia, odynofagia) – pojawia się również przy obecności innych chorób – Alzheimer, Parkinson, udar mózgu;

– bóle nadbrzusza, lewego kwadrantu brzucha, lewej połowy klatki piersiowej;

– bóle głowy w okolicy czołowej;

– zarzucanie treści pokarmowej do przełyku, gardła, szczególnie podczas pochylania się, zgięcia tułowia;

– objaw Roemhelda – dolegliwości kardiologiczne związane z naciskiem żołądka na koniuszek serca;

– bóle lewego barku i ramienia;

– bóle kręgosłupa;

– chroniczny katar;

– uczucie kwaśnego oddechu;

– zapalenie ucha;

– kaszel nocny pojawiający się szczególnie pomiędzy 2:00 i 4:00 – największa aktywność nerwu błędnego, objawy przypominające astmę;

– bóle nadbrzusza pojawiające się ok. 7:00-9:00 rano po zjedzeniu dużego posiłku. Ból po posiłku może również wskazywać na chorobę wieńcową

5. Emocje/psychika

Na koniec kilka słów jak zawsze o emocjach – zaburzenia powstałe z przyczyn stresu wynikają z faktu, że wokół przełyku rozpostarty jest pień błędny lewy i prawy, które są jednym z najważniejszych centrów czuciowych zbierających informacje z otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego organizmu, oraz fakt, że część wpustowa sąsiaduje ze splotem słonecznym, który jest jednym z najważniejszych centrów przechowujących emocje. Emocjami, jakie szczególnie towarzyszą przełykowi to nie móc stawić czegoś, nie móc przełknąć czegoś.

Piśmiennictwo

1. P. Barral, Visceral manipulation I
2. P. Barral, Visceral manipulation II
3. Hebgen, Visceral manipulation In osteopathy
4. Liem, Przewodnik po osteopatii wisceralnej, tom I,
5. Schunke (red. W. Nowak i in.), Prometeusz, tom II,
6. Bochenek, Anatomia człowieka, tom II,
7. Korner, Uzdrawianie biologią
8. C. C. Goodman, T. E. K. Snyder, Diagnoza różnicowa dla fozjoterapeutów

Foto

1. H. Netter, Atlas anatomii człowieka
2. Liem, Przewodnik po osteopatii wisceralnej, tom I
3. P. Barral, Visceral manipulation II
4. Schunke (red. W. Nowak i in.), Prometeusz, tom II