Powięź piersiowo-lędźwiowa (łac. thoraco-lumbar fascia, TLF) jest łącznotkankową strukturą położoną na grzbietowej części. Skomplikowana budowa tej powięzi stwarza wiele możliwości powodowania różnych dolegliwości bólowych, ale z drugiej strony daje wiele możliwości terapeutycznych. Powięź piersiowo-lędźwiowa pośredniczy w przekazywaniu ruchu z kończyn górnych przez tułów na kończyny dolne. W jej budowie można wyróżnić trzy warstwy:
- warstwa przednia – cienka, pokrywa przednią cześć mięśnia czworobocznego lędźwi (m. quadratus lumborum). Zaczyna się przyśrodkowo na wyrostkach poprzecznych i miesza się z więzadłami międzypoprzecznymi.
- warstwa środkowa – zaczyna się na krawędziach wyrostków poprzecznych, przechodzi w tylną ścianę mięśnia czworobocznego lędźwi i stanowi tutaj początek mięśnia poprzecznego brzucha.
- warstwa tylna – bardzo ważna klinicznie, składa się z dwóch blaszek:
- blaszka głęboka – zaczyna się na więzadłach międzykolcowych, kolcu biodrowym tylnym górnym (KBTG, SIPS), grzebieniu biodrowym i więzadle krzyżowo-biodrowym tylnym. Nad miednicą przyczepia się do grzebienia pośrodkowego kości krzyżowej i miesza się w tym
miejscu z warstwą środkową. W tym miejscu zaczynają się mięsień poprzeczny brzucha (m. tranversus abdominis) i mięsień skośny brzucha wewnętrzny (m. obliquus abdominis internus) oraz głęboka powięź mięśnia prostownika grzbietu (m. erector spinae) i więzadło krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinale). Blaszka ta oddziela mięsień prostownik grzbietu od czworobocznego lędźwi. Ma swoje połączenia z żebrami w piersiowym odcinku kręgosłupa i z mięśniami płatowatymi głowy i szyi. - blaszka powierzchowna – ma swój początek na więzadłach nadkolcowych i międzykolcowych. Jest utworzona głównie z rozcięgna mięśnia najszerszego grzbietu (m. latissimus dorsi) i pośladkowego wielkiego (m. gluteus maximus). Często dodatkowo blaszkę twor
zą włókna mięśnia zębatego tylnego dolnego (m. serratus posterios inferior). Wiele włókien tej warstwy łączy się z mięśniem skośnym zewnętrznym, czworobocznym lędźwi i równoległobocznym większym.
Klinicznie powięź piersiowo-lędźwiowa jest bardzo ważną strukturą:
- jej połączenie z wieloma mięśniami tułowia i miednicy daje stabilność kręgosłupa i postawy
- pośredniczy w przekazywaniu ruchów między kończynami górnymi, kręgosłupem i miednicą i kończynami dolnymi
- powięź ta łączy się bezpośrednio z mięśniami brzucha i mięśniem wielodzielnym (m. multifidus)
- blaszka powierzchowna ma połączenie z więzadłem żółtym kręgosłupa
- poprzeczne ułożenie włókien powięzi i mięśnia poprzecznego brzucha umożliwia siłowe (mięśniowe) ryglowanie stawu krzyżowo-biodrowego
- prawidłowe funkcjonowanie powięzi piersiowo-lędźwiowej umożliwia powstawanie tzw. sprzężenia wyprzedzającego (feedforward), czyli wstępne napięcie repliki zegarków głębokich mięśni budujących fundament dla ruchu i następnie przeniesienie tego napięcia na mięśnie powierzchowne
- każdy ruch, jaki zachodzi w tułowiu ma swoje przełożenie na tą powięź
- włókna mięśnia pośladkowego wielkiego przechodzą dalej w pasmo biodrowo-lędźwiowe i mięsień obszerny boczny, zapewniając stabilność stawu biodrowego
- napięcie powięzi powoduje nutację kości krzyżowej i napięcie więzadeł krzyżowo-guzowych
- zawarte w powięzi zakończenia nerwowe dają tej strukturze możliwość przewodzenia bodźców bólowych o charakterze multisegmentarnym
- niektóre badania wskazują na występowanie w powięzi włókien układu współczulnego, dlatego napięcie powoduje zaburzenia przepływu naczyń krwionoścnych w tej okolicy
- zawarte zakończenia Pacciniego, Golgiego i Ruffiniego umożliwiają proprioceptywną rolę powięzi piersiowo-lędźwiowej
- niektóre badania wskazują na połączenie powięzi z podstawą czaszki i jej wpływ na tą okolicę
- na prawidłowe funkcjonowanie powięzi ma wpływ stan kończyn górnych
Mając świadomość tak złożonej funkcji i budowy powięzi piersiowo-lędźwiowej należy zawsze brać pod uwagę jej dysfunkcję w powstawaniu dolegliwości bólowych nie tylko odcinka lędźwiowego kręgosłupa