Blog

Żyła wrotna (łac. vena portae hepatis) jest bardzo ciekawą częścią jamy brzusznej człowieka pod względem anatomicznym i funkcjonalnym.

Vena portae hepatis znajduje się w górnym nadbrzuszu, trochę na prawo od linii środkowej ciała na wysokości kręgu L1, za trzustką i dwunastnicą. Jest ponad to wpleciona w sieć mniejszą (omentum minus), która powstaje z połączenia więzadeł: wątrobowo-żołądkowe (ligamentum hepatogastricum), wątrobowo-przełykowe (lig. hepatooesophagum) i wątrobowo-dwunastniczego (lig. hepatoduodenalis). Więzadła te można zlokalizować pod wyrostkiem mieczykowatym. Przed wejściem do wątroby żyła wrotna powstaje z dwóch gałęzi głównych:

• żyła śledzionowa (vena splenica) – stanowi spływ dla żyły żołądkowo-sieciowej lewej, trzustkowej i żył żołądkowych krótkich
• żyła krezkowa górna (vena mesenterica superior) – razem z dopływami żył trzystkowo-dwunastniczych, trzustkowych, żołądkowo-sieciowej prawej, jelita czczego, jelita krętego, żyła krętnico-okrężnicza, okrężnicza prawa, okrężnicza środkowa

Pozostałe naczynia żylne, które uchodzą do żyły wrotnej to:

• żyła krezkowa dolna (vena mesenterica inferior) – przekazuje krew najpierw do żyły śledzionowej i powstaje w połączenia żyły okrężniczej lewej, żył esiczych i żyły odbytniczej górnej
• bezpośrednie dopływy żylne pochodzą od żyły pęcherzykowej, żołądkowej lewej i żył przełykowych, żył pępkowych, żyły żołądkowej prawej, trzustkowo-dwunastniczej górnej tylnej, przedodźwiernikowej

Można zatem wywnioskować na podstawie samej anatomii funkcje żyły wrotnej, którą jest przede wszystkim dostarczanie odtlenowanej i bogatej w składniki pokarmowe i mineralne krwi z nieparzystych narządów jamy brzusznej do wątroby, w celu ich przetworzenia i detoksykacji, zanim trafią do prawej komory serca i dalej do krwiobiegu. Stanowi też miejsce dla transportu niepotrzebnych czerwonych krwinek ze śledziony w celu ich rozkładu w wątrobie. W związku z tym, że śledziona stanowi magazyn dla około litra krwi, lepiej, żeby na tej drodze nie było zastojów.

Co się zatem stanie, jeśli dojdzie do dysfunkcji systemu wrotnego?

Podam kilka przykładów:

• ograniczenie ruchomości narządowej poprze powierzchnie ślizgu i połączenia tkankowe
• powstawanie żylaków przełyku – w przypadku zastoju krwi w żyle wrotnej krew szuka łatwiejszej drogi powrotu do serca i akurat w ścianach przełyku ma łatwiejszą drogę – anastomozy żylne z żyłami przełykowymi – nadciśnienie wrotne może powodować krwawienie z żył przełykowych, trudności i ból podczas przełykania twardych pokarmów
• bóle odcinka lędźwiowego – zwiększone ciśnienie płynów w okolicy wątroby utrudnia przepływ żył zaopatrujących odcinek lędźwiowy kręgosłupa (system żylny kręgosłupa jest systemem bezzastawkowym, bardzo podatnym na takie sytuacje)
• podobny mechanizm prowadzi do powstawania żylaków odbytu i żylaków wokół pępka
• zwiększone ciśnienie wrotne może powstać również w przypadku niewydolności prawo komorowej czy przewlekłej niewydolności serca
• wspomnę tutaj o ciekawym zjawisku, jakim jest zespół żyły głównej górnej (która stanowi przedłużenie żyły głównej dolnej nad przeponą). Polega to na powiększeniu się dołu nadobojczykowego, opuchliźnie szyi. Poprzez zastój żylny w dużych naczyniach żylnych dochodzi do utrudnienia odpływu krwi z głowy do serca. Gromadzi się ona właśnie w dołach nadobojczykowych
• przy sieci mniejszej przebiegają drogi żółciowe (trawienie tłuszczu)
• pod tymi strukturami znajduje się splot słoneczny, który oprócz zaopatrywania autonomicznego narządów wewnętrznych, pełni również rolę pamięci emocjonalnej
• na dwóch końcach żyły wrotnej występuje splot włośniczkowy – w jamie brzusznej i samej wątrobie – prawidłowa funkcja układu wrotnego jest uwarunkowana właściwym rozkładem ciśnienia na obu końcach tego układu, zaburzenia mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby

System wrotny ma możliwość wytworzenia wielu anastomoz (połączeń) z innymi naczyniami żylnymi, co ma miejsce w przypadku niektórych chorób (np. marskość wątroby). Tworzy się tak zwane krążenie oboczne wrotno-systemowe. Wśród głównych naczyń tego systemu można wymienić połączenia:

• żyły żołądkowej od żyły nieparzystej (vena azygos)
• żyłą zaotrzewnową od żyły głównej dolnej ( cava interior)
• żyłami odbytniczymi od żyły biodrowej wewnętrznej ( iliaca interna)
• żyłami nadbrzusznymi

Piśmiennictwo

Prometeusz, Atlas anatomii człowieka

Torsten Liem, Przewodnik po osteopatii wisceralnej

Adam Bochenek, Anatomia człowieka

Wikipedia

Wiadomości ze szkoleń

Foto

Prometeusz, Atlas anatomii człowieka